Blootstelling van patiënten: bijkomende opleiding voor gemachtigden

Wie dient de bijkomende opleiding als gemachtigde te volgen?

Voor de personen die een "actieve hand" hebben in de blootstelling van patiënten, voegt artikel 85 van het Besluit medische blootstellingen de stralingsbescherming van de patiënt expliciet toe aan de reeds opgelegde informatie en vorming opgelegd door artikel 25 van het ARBIS.

Wat bepalend is voor het antwoord op de vraag welke personen eveneens een opleiding volgens artikel 85 (link naar art 85 van Besluit medische blootstellingen op Jurion) moeten volgen, is de mate waarin zij een rechtstreekse invloed hebben op de stralingsbelasting van de patiënt.

Enkel zij die actief de medische blootstelling van patiënten helpen realiseren moeten opgeleid zijn als gemachtigde in het kader van artikel 85 van het Besluit medische blootstellingen.

De personen die louter in vitro manipulaties met radioactieve producten uitvoeren, of als "blootgestelde werknemer" op diensten radiologie, radiotherapie,..., maar hierbij geen handelingen verrichten die rechtstreeks bijdragen tot het blootstellen van patiënten, zijn dus geen “gemachtigden”. Zij  dienen echter wel de nodige informatie en vorming over stralingsbescherming gekregen te hebben om zichzelf, hun collega's en hun omgeving beschermen, zoals beschreven in artikel 25 van het ARBIS.

Wat houdt de bijkomende opleiding als gemachtige in?

De opleiding die door artikel 85 van het Besluit medische blootstellingen wordt vereist is minstens van het niveau niet-universitair hoger onderwijs en omvat :

  1. Voor het gebruik van röntgenstralen voor medische beeldvorming: minstens 50 uur waarvan 20 % praktische oefeningen;
  2. Voor het gebruik van toestellen en radioactieve producten in het kader van de radiotherapie: aanvullend op de opleiding beschreven in 1. een opleiding van 10 uur waarbij bijzondere aandacht besteed wordt aan het gebruik van toestellen en radioactieve producten in het kader van de radiotherapie;
  3. Voor het gebruik van radioactieve producten in de nucleaire geneeskunde: aanvullend op de opleiding in 1. een opleiding van 10 uur waarbij bijzondere aandacht besteed wordt aan het gebruik van radioactieve producten in de nucleaire geneeskunde;
  4. Voor het gebruik van röntgenstralen beperkt tot de botdensitometrie: minstens 8 uur waarbij bijzondere aandacht besteed wordt aan botdensitometrie;
  5. Voor het gebruik van röntgenstralen beperkt tot de eenvoudige dentomaxillofaciale radiografie: minstens 15 uur waarvan 20 % praktische oefeningen, waarbij bijzondere aandacht besteed wordt aan eenvoudige dentomaxillofaciale radiografie;
  6. Voor het gebruik van röntgenstralen met een CBCT-toestel voor dentomaxillofaciale beeldvorming: aanvullend op de opleiding beschreven in 5. een opleiding van minstens 30 uur waarvan 60 % praktische oefeningen, waarbij bijzondere aandacht besteed wordt aan het gebruik van röntgenstralen met een CBCT-toestel voor dentomaxillofaciale beeldvorming.

De onderwerpen die aan bod moeten komen, zijn in artikel 85 van het Besluit medische blootstellingen beschreven:

  • gezondheidseffecten van blootstelling aan ioniserende straling;
  • praktische regels van de stralingsbescherming met inbegrip van hun fysische basis;
  • Belgische wetgeving inzake stralingsbescherming;
  • aangewende technieken;
  • positioneren van de patiënt en de apparatuur tijdens een medisch-radiologisch onderzoek, inclusief, waar van toepassing, blind positioneren;
  • kwaliteitsborging en in het bijzonder de procedures inzake kwaliteitsbeheersing van gebruikte medisch-radiologische uitrustingen;
  • methodes voor het meten van ioniserende stralingen;
  • schatting en beoordeling van de doses waaraan de patiënt tijdens medisch-radiologische onderzoeken blootstaat.

De opleiding besteedt een bijzondere aandacht aan de medische blootstellingen van minderjarigen en zwangere vrouwen, aan deze uitgevoerd in het kader van bevolkingsonderzoeken en aan deze waarbij de patiënt potentieel aan hoge doses wordt blootgesteld, zoals bij interventionele radiologie, computertomografie en radiotherapie.

De studenten moeten met succes een kenniscontrole over de hierboven beschreven opleidingen hebben ondergaan.

De regelgeving voorziet tevens de verplichting tot permanente vorming zoals beschreven in artikel 86 van het Besluit medische blootstellingen.

Rol van het FANC

Aangezien het FANC erover wil waken dat de in dit kader aangeboden opleidingen ook met de geest van de wet overeenstemmen, worden alle opleidingsinstellingen die wensen een opleiding als gemachtigde volgens artikel 85 (link naar art 85 Besluit medische blootstellingen op Jurion) te organiseren, aangemoedigd om een dossier in te dienen voor "evaluatie".

Dit dossier dient de volgende informatie te bevatten:

  1. De organiserende instelling(en).
    Het opleidingsniveau is minstens "niet universitair hoger onderwijs", dus ziekenhuizen of ziekenhuisgroepen die cursussen organiseren dienen dit te doen in associatie met een hogeschool of een universiteit.
  2. Beschrijving van de doelgroep van de cursus.
  3. Een gedetailleerd programma waaruit kan blijken dat de wettelijk vereiste onderwerpen voldoende aan bod komen (met uurvolumes per onderwerp en betrokken lesgevers).
  4. Informatie over elke docent, waaruit diens kennis en ervaring betreffende het gedoceerde onderwerp kan blijken.
  5. Een beschrijving van de organisatie van de praktische oefeningen (+ begeleiding en uurvolumes).
  6. Beschrijving van de kenniscontrole, zowel wat de theoretische kennis als de praktijk betreft. Hieruit moet een individuele beoordeling van de cursisten blijken.

Aan de hand van het ingestuurde dossier, eventueel door de organisatoren toegelicht, zal worden geëvalueerd of de voorgestelde opleiding voldoet aan de wettelijke vereisten. Het FANC streeft ernaar om hierbij vooral adviserend op te treden.

Het erkennen van opleidingen is een gemeenschapsbevoegdheid. Het FANC beperkt zich er dan ook toe om voor elke opleiding waarvan het dossier positief werd geëvalueerd te attesteren dat deze "behoudens andersluidende beslissing van de hoven en de rechtbanken terzake, wordt beschouwd als een opleiding in de zin van artikel 85 van het Besluit medische blootstellingen”.

Het FANC attesteert opleidingen waarvan het het dossier positief heeft geëvalueerd. Dit houdt in dat een nieuwe attesteringsaanvraag nodig is voor elke nieuwe opleiding die wordt georganiseerd. Iedere wijziging dient gemeld te worden vooraleer ze wordt doorgevoerd.

Aanvragen tot attesteren van een opleiding tot gemachtigde dienen te worden geadresseerd aan het FANC. 

Het attest afgeleverd door het FANC kan enkel als bijlage toegevoegd worden aan "het certificaat" dat de opleidingsinstelling aflevert, maar mag niet op het certificaat zelf vermeld worden.

De exploitant moet op vraag van het FANC voor elk van zijn "gemachtigden" een diploma, getuigschrift of attest van bekwaamheid kunnen voorleggen van een opleiding als gemachtigde volgens artikel 85 van het Besluit medische blootstellingen.

Welke opleidingen werden reeds geattesteerd?

Aan een aantal hogescholen wordt een opleiding tot "Technoloog in de Medische Beeldvorming" gegeven, waarin de opleiding overeenkomstig artikel 85 van het Besluit medische blootstellingen vervat zit.

 

Laatst aangepast op: 04/05/2022