In de nacht van 23 op 24 september 2022 beleefde ons land een symbolisch moment: bij het ingaan van de fase van de “definitieve stopzetting” was Doel 3 de eerste van de zeven Belgische kernreactoren waarvan de elektriciteitsproductie definitief werd stopgezet. Deze stopzetting gebeurde onder toezicht van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) en is veilig verlopen. De exploitant en het FANC werken nu aan een groot project.
Op de site van Doel staan 4 reactoren (num 1 tot 4). ©FANC
Op deze pagina vindt u uitleg over de verschillende fasen van dit omvangrijke project voor de buitenbedrijfstelling van de kernreactor Doel 3.
©FANC
Fase 1: fase vóór de stopzetting van de activiteiten
Op 1 april 2022, na maandenlange voorbereidingen en voorafgaande uitwisselingen met het FANC en Bel V, diende Electrabel voor de eerste van zijn zeven reactoren, Doel 3, een melding van stopzetting in bij het FANC .
Op 15 september 2022 heeft het FANC de melding van stopzetting goedgekeurd en bevestigd dat de voorgestelde activiteiten en wijzigingen beschreven in deze melding uitgevoerd kunnen worden onder de bestaande exploitatievergunning.
Fase 2: postoperationele fase (na stopzetting van de activiteiten)
Deze fase begon bij de stopzetting elektriciteitsproductie. Ze wordt uitgevoerd onder de huidige exploitatievergunning, wat betekent dat enkel activiteiten tr voorbereiding van de ontmanteling zijn toegestaan. Enkele voorbeelden hiervan zijn: de ontlading van de kern, het reinigen van de systemen die niet meer nodig zijn, het afvoeren van gevaarlijke producten, de inrichting van de machinekamer, enz…
De belangrijkere werkzaamheden kunnen pas van start gaan na het bekomen van een ontmantelingsvergunning door de exploitant.
Activiteiten ter voorbereiding van de ontmanteling
Er zijn een aantal voorbereidende activiteiten nodig vooraleer de eigenlijke ontmanteling van Doel 3 kan beginnen:
- De in de installatie aanwezige risico's en hindernissen beperken: afvoer van gebruikte brandstof, afval en afvalwater, ledigen van de circuits, ontsmetting van bepaalde circuits. In dit stadium is 99,9% van de radioactiviteit verwijderd uit de te ontmantelen installaties.
- Klaarmaken van de installatie voor de ontmanteling: organisatie van de toegang en de verkeerszones, aanpassing van de ventilatie en de elektriciteitsdistributie en behandeling en verwijdering van bepaalde apparatuur om ruimte vrij te maken.
- Verfijning van de kennis van de toestand van de installatie: inventarisatie van gevaarlijke materialen, monsterneming voor radiologische analyse.
Op het einde van deze fase is de installatie klaar voor ontmanteling.
Safety Considerations in the Transition from Operation to Decommissioning of Nuclear Facilities - Safety Reports Series No. 36
Gezien de complexiteit en omvang van de werkzaamheden wordt deze fase opgedeeld in verschillende stappen:
Ontkoppeling van de alternator van het elektriciteitsnet en stilleging van de reactor
De eerste stap was de ontkoppeling van de alternator van het elektriciteitsnet en de stop van de reactor. In de daaropvolgende weken werden alle 157 splijtstofelementen uit de reactor gehaald en naar de desactiveringsdokken afgevoerd. Deze operatie is vergelijkbaar met wat er gebeurt bij een herziening tijdens de normale uitbating met dat verschil dat er deze keer geen nieuwe splijtstofelementen meer worden toegevoegd.
Deze eerste stap is nu voltooid: de reactor volledig is ontladen en de controlestaven en stoppenbundels zijn verwijderd. Na het ontladen van de reactor werden ook de instrumentatie geleidingsbuizen uit de reactor verwijderd. Alles bij elkaar namen deze operaties ongeveer een maand in beslag.
De primaire kring is nu gevuld met water. De interne delen blijven in de reactor zitten en het deksel van de reactor wordt gesloten en met bouten aangespannen als voorbereiding op de volgende stap. Aangezien de reactor vanaf deze fase volledig ontladen is, is het risico op incidenten binnenin de reactor aanzienlijk verminderd.
Chemische reiniging van de primaire kring
De voornaamste activiteit binnen deze stap is de chemische reiniging van de primaire kring. De meeste primaire systemen zijn inderdaad besmet. Deze besmetting is gefixeerd in de oxidelaag en kan niet worden verwijderd door spoeling.
De eerste doelstelling van de chemische reiniging is om zoveel mogelijk activiteit te verwijderen en zo de dosis voor het personeel in de daaropvolgende fasen maximaal te beperken. De tweede doelstelling is om (een deel van) de primaire kring volledig te decontamineren, zodat het metaal niet langer radioactief is en dus niet langer als radioactief afval wordt beschouwd.
Wat betreft de Chemical System Decontamination van de primaire kring, was de veiligheidsautoriteit overtuigd van de toevoegde waarde van deze activiteit (dosisreductie en beperking van het afval of de activiteit ervan bij de latere ontmanteling). De start van deze operatie vereiste nog een specifieke goedkeuring van het FANC & Bel V.
Deze activiteit werd midden 2023 afgesloten voor Doel 3.
Parallel met deze werken, koelen de splijtstofelementen uit de reactor in de desactiveringsdokken verder af.
Voorlopige planning
Het FANC merkt op dat de verwijdering van de verbruikte splijtstof uit de koelbekkens van Doel 3 minstens tot de zomer van 2027 zal duren. Het FANC merkt ook op dat er nog een groot aantal stappen moet worden doorlopen om te komen tot de start van de ontmanteling en beschouwt die datum dus als de best mogelijke inschatting op dit moment. Het FANC besteedt bijzondere aandacht aan de naleving van de planning en volgt de voortgang van de voorbereiding voor de ontmanteling van nabij op. De start van de ontmanteling mag niet langer worden uitgesteld dan strikt noodzakelijk is.